Praktyczne problemy z przygotowaną likwidacją

W krajach anglosaskich instytucja przygotowanej likwidacji majątku dłużnika (ang. pre-pack) znana jest od dawna. W Polsce tego typu rozwiązania zostały wprowadzone do porządku prawnego stosunkowo niedawno, bo z początkiem 2016 roku, a więc można stwierdzić, że jesteśmy dopiero na początku rozwoju rodzimego systemu pre-pack. W praktyce oznacza to, że pomimo co raz większej popularności przygotowanej likwidacji ciągle istnieje wiele wątpliwości przy jej przeprowadzaniu. Kwestie z zakresu prawa pracy, sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czy konieczności kontynuowania działalności gospodarczej po jego przejęciu to tylko niektóre z nich.

Przygotowana likwidacja – podstawowe założenia

Podstawowym założeniem przygotowanej likwidacji jest sprzedaż całości, zorganizowanej części bądź składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa. Środki uzyskane z takiej sprzedaży przeznaczane są na uregulowanie zobowiązań dłużnika, a nabywca zyskuje możliwość prostego kontynuowania działalności swojego poprzednika. O ile czynność przejęcia w przypadku przeniesienia całości przedsiębiorstwa wydaje się prosta, o tyle analogiczne działanie wobec jego zorganizowanej części już nie.

Niestety w praktyce wyróżnienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa często nie jest łatwe. W doktrynie proponuje się rozróżnienie przy planowaniu takiej operacji tych składników majątkowych, które stanowią „jądro” przedsiębiorstwa – a więc takich, bez których nie jest możliwe jego funkcjonowanie w dotychczasowym kształcie, od tych, które są luźniej związane z przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej. Rozróżnienie to ma doniosłe skutki dla oceny czynności zbycia przedsiębiorstwa. W sytuacji, gdy dochodzi do przeniesienia jedynie pewnych jego elementów, a jego „jądro” nad pozostaje przy zbywcy należy uznać, że doszło do zbycia jego zorganizowanej części. Natomiast, gdy na nabywcę przechodzi „jądro” przedsiębiorstwa – nawet, gdyby wydawało się, że w perspektywie jego całości jest to nieznaczna część – należy uznać, że doszło do zbycia całości przedsiębiorstwa. Mówiąc inaczej kluczowe znaczenie w kwestii oceny dokonanej czynności ma potencjał gospodarczy przeniesionych składników majątkowych.

Co po nabyciu przedsiębiorstwa?

Co do zasady nabywca przedsiębiorstwa staje się następcą prawnym zbywcy. Dotyczy to zwłaszcza stosunków z zakresu prawa pracy. Należy pamiętać, że zarówno nabycie całości przedsiębiorstwa, jak i jego zorganizowanej części stanowi przejście zakładu pracy – a więc z mocy prawa nabywca staje się pracodawcą pracowników zbywcy. Jak już podkreśliliśmy jednym z głównych założeń przygotowanej likwidacji jest zachowanie ciągłości działalności przedsiębiorstwa, a więc kontynuowanie biznesu prowadzonego przez dłużnika. Otwiera to problem, czy nabywca przedsiębiorstwa ma obowiązek dalszego prowadzenia tej działalności?

W aktualnym stanie prawnym nie istnieje żaden przepis obligujący nabywcę przedsiębiorstwa w procedurze przygotowanej likwidacji do kontynuowania rodzajowo tożsamej działalności gospodarczej za pomocą nabytego przedsiębiorstwa, bądź jego zorganizowanej części. Jednak należy pamiętać, że jakakolwiek reorganizacja możliwa jest dopiero po przejściu nabytego majątku. Stąd też do momentu, w którym nie zostaną sfinalizowane wszystkie formalności związane z przejściem przedsiębiorstwa nie ma mowy o zmianie profilu prowadzonej działalności. Jednak sam nabywca – po zakończeniu przygotowanej likwidacji – ma pełną wolność w tym zakresie. Oczywiście można zastanawiać się nad celowością przejęcia przedsiębiorstwa, które później miałoby podlegać np. likwidacji.

Jednak z drugiej strony, w przypadku, gdy nabywca przedsiębiorstwa ma zamiar zmiany profilu prowadzonej działalności gospodarczej śmiało może ujawnić swoje zamiary nie czekając na formalny koniec pre-pack’u. W wielu sytuacjach taka postawa może pomóc w przeprowadzeniu reorganizacji – zwłaszcza w perspektywie konieczności prowadzenia różnorodnych negocjacji z załogą. Oczywiście dokładna strategia zależy od oceny konkretnego przypadku, dlatego przed podjęciem tego typu decyzji warto skonsultować się z ekspertem posiadającym doświadczenie w prowadzeniu przygotowanej likwidacji.